Turizm hareketleri ve faaliyetleri yönünden önem taşıyan veya doğal, tarihî ve kültürel değerlerin yoğun olarak yer aldığı, korunması ve geliştirilmesinde kamu yararı bulunan yörelerde, koruma kullanma dengesi gözetilerek sektörel kalkınmanın sağlanması ve turizm sektörünün plânlı ve kontrollü gelişiminin sağlanması amacıyla sınırları Bakanlığın önerisi ve Cumhurbaşkanı onayı ile ilân edilen bölgeler olan Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri (KTKGB) bölgesel ve yerel kalkınmayı hedefleyen, büyük ölçekli planlama, alternatif yönetim ve işletme modelleri oluşturmayı amaçlayan bir çalışmadır.

Bahsi geçen bölgelerin ülkenin doğal, tarihî, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri ile turizm potansiyeli dikkate alınmakta, mülkiyet, altyapı ve çevre gibi konular için de çözüm önerileri getirilmekte ve sistemli bir yapılanma sağlanmaktadır. 

Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri sadece bir sınır belirleme işlemi olmayıp aynı zamanda söz konusu sınırlar içinde yapılacak planlama, tahsis gibi yetkilerin de önceden belirlenmiş hedefler ve ilkeler doğrultusunda kullanılmasını içermektedir.

Özellikle son 20 yılda oluşturulan turizm üst politika kararları ve bu kararların sağlıklı bir şekilde hayata geçirilmesini sağlayacak uygulama araçları ile gerçekleştirilen Türk turizminin gelişiminin, dünyada yaşanan yeni turizm eğilimleri ile bütünleşmenin sağlanarak daha da ivmelendirilmesi amacı ile; Bakanlığımız tarafından çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bu çerçevede özellikle Bakanlığımızın yetki ve denetiminde bulunan turizm planlaması politikaları çerçevesinde sektörel gelişmenin kapsadığı her türlü unsurun (kültürel, sosyal, doğal çevre, vb.) bütüncül ve sürdürülebilir bir yaklaşım ile ele alınması bir ilke olarak benimsenmiştir.

Yukarıda belirtildiği üzere sağlıklı ve yenilikçi bir turizm gelişimi için uygulama sürecinin güncellenmesi amacı ile; 16/3/1982 tarihli ve 17635 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, ilk önce 1/8/2003 tarihli ve 25186 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4957 sayılı Kanun ile, sonrasında ise 18/7/2021 tarihli ve 7334 sayılı Kanun ile değiştirilmiş ve konuya yeni açılımlar getirilmiştir.

Bu kapsamda turizm planlamasının Bakanlığımızca yürütüleceği Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezleri aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır. (2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu-3.madde):

"Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri: 

Turizm hareketleri ve faaliyetleri yönünden önem taşıyan veya doğal, tarihî ve kültürel değerlerin yoğun olarak yer aldığı, korunması ve geliştirilmesinde kamu yararı bulunan yörelerde, koruma kullanma dengesi gözetilerek sektörel kalkınmanın sağlanması ve turizm sektörünün plânlı ve kontrollü gelişiminin sağlanması amacıyla yeri, mevkii ve sınırları Cumhurbaşkanı kararıyla tespit ve ilân edilen alanları

Turizm Merkezleri:

Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri dışında kalmakla birlikte, bu bölgelerin niteliğini taşıyan, turizm hareketleri ve faaliyetleri açısından öncelikle geliştirilmesinde kamu yararı bulunan orman vasıflı olanlar dâhil Hazine taşınmazları ile tescili mümkün olan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerde yeri, mevkii ve sınırları Cumhurbaşkanı kararıyla tespit ve ilân edilen alanları”

ifade eder. 

Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin tespitinde; ülkenin doğal, tarihî, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri ile turizm potansiyeli dikkate alınmaktadır. 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca belirli potansiyele sahip alanlarda, KTKGB tanımında da ifade edildiği üzere koruma–kullanma dengesinin kurularak sektörel kalkınmayı ve plânlı gelişimi sağlamak ana hedeftir. 

Buna göre; turizm alanları sektörel bazda değil tüm sektörleri kapsayacak şekilde ve koruma ilkelerini içerecek biçimde yeni bir planlama yaklaşımı ile ele alınmaktadır. 

2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca 1 adedi Turizm Bölgesi (TB), 4 adedi Turizm Alanı (TA), 64 adedi Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi (KTKGB), 167 tanesi Turizm Merkezi (TM) olmak üzere toplam 236 adet TM/KTKGB ilan edilmiştir.

KTKGB ve TM'lerinin Temalarına Göre Dağılımı:

KTKGB/TM LİSTESİ